Wittem
WITTEM
Provincie : Limburg
Opheffing : 1999 Gulpen-Wittem
Toevoegingen : 1982 Slenaken
I : 27 januari 1897
"In zilver een uitgeschulpt kruis van lazuur."
II : 24 augustus 1983
"Gevierendeeld : I en IV in sabel een leeuw van goud, getongd en genageld van keel, II en III in zilver een uitgeschulpt kruis van azuur. Het schild gedekt met een gouden kroon van 5 bladeren."
Oorsprong/verklaring
De gemeente Wittem vindt zijn oorsprong in een klein gebied, dat in 1125 als Witten vermeld wordt. Het moet toen een afsplitsing geweest zijn van het belangrijke knooppunt Gulpen. Gulpen was daarom een strategisch bezit, vooral voor de hertogen van Brabant. In 1329 lukte het de toenmalige hertog om het gehele land van Valkenburg in bezit te krijgen. Dit bleef echter maar zo tot 1334 toen het gebied door het verdrag van Amiens weer terug kwam aan Valkenburg. Om de Brabantse invloed toch te laten gelden, kocht Jan van Koslar (een halfbroer van hertog Jan III) in 1344 de heerlijkheid Wittem en bouwde er een sterke burcht. Het gebied Wittem werd in 1728 vergroot met Slenaken, waardoor een gebied ontstond dat de huidige gemeente omvat.
De familie (Van Koslar-) Wittem waren generaties lang adviseurs van de hertogen van Brabant en voerden dan ook het hertogelijke wapen, zij het enigzins gewijzigd.
Jan I voerde over de Brabantse leeuw een witte schuinbalk met 3 hermelijkstaartjes. Zijn nazaten uit het huwelijk met Analberga van Duivenvoorde voerden 3 wassenaars ipv staartjes (zie oa de andere van Duivenvoorde cq Polanen wapens in Zuid Holland, zoals Krimpen aan den IJssel,
Lekkerkerk e.a.).
Zijn nazaten uit zijn tweede huwelijk met Catharina van Holset-Scavedries voerden het wapen van hun vader zonder hermelijnstaartjes gevierendeeld met het wapen van hun moeder, namelijk een uitgeschulpt blauw kruis.
In 1390 werd het wapen gevoerd zonder schuinbalk, dus alleen een gevierendeeld schild met twee keer de Brabantse leeuw en twee keer het kruis.
Het gebied bleef tot 1466 in het bezit van de van Wittems, die het toen verkochten aan een oom, Dirk van Palant. De van Palants bleven heren tot 1700 toen het door erfopvolging overging naar de graven van Waldeck. Deze verkochten Wittem weer in 1722 aan de graven van Plattenberg, die het tot de Franse revolutie behielden.
Ondertussen was de heerlijkheid in 1520 tot onafhankelijke rijksheerlijkheid verheven en in 1732 zelfs tot graafschap.
In 1896 vroeg de gemeente in eerste instantie een wapen aan met de volgende omschrijving : gedeeld I van goud beladen met een achtpuntige ster van sabel en II in zilver een uitgeschulpt kruis van azuur.
Dit wapen was een combinatie van de ster van Waldeck en het kruis van Wittem. De familie Waldeck voerde voor Wittem het kruis in een kwartier. Bovendien werd het wapen van Waldeck gezien als een eerbetoon aan Konigin Emma (van Waldeck-Pyrmont).
De Hoge Raad van Adel vond echter dat de familie Waldeck de heerlijkheid maar relatief kort had bezeten, bovendien was Konigin Emma van een andere tak van dit geslacht. Het werd daarom aanbevolen enkel het kruis te voeren, hetgeen gebeurde.
In het tweede gemeentewapen is het wapen van de oudste heren van Wittem weer in ere hersteld nu echter vermeerderd met de kroon als symbool van het graafschap.
In eerste instantie had de gemeente echter een ander wapen voorgesteld, namelijk boven de leeuw van Brabant en het kruis, maar het derde kwartier van effen goud, en het vierde van effen azuur. De Hoge Raad van Adel voelde echter meer voor het volledige oude wapen van Wittem, hetgeen werd verleend.
 Het wapen in de Koffie Hag albums +/- 1930 |
 Briefhoofd, +/- 1982 |
 Poststempel 1986 |
 Poststempel 1991 |
 Briefhoofd, +/- 1990 |
Literatuur: Corten, 1984; Archief Hoge Raad van Adel ; Vroomen, 1983
Portaal Nederlandse Overheidsheraldiek
Portaal Nederlandse overheidswapens  |
Onderdeel van:  |
|
Nederlandse heraldiek:
Overzeese heraldiek:
|
Nederlandse heraldische verzamelobjecten
|
Contact and Support
Partners:
Your logo here ?
Contact us
© since 1995, Heraldry of the World, Ralf Hartemink 
Index of the site